Museum Krona

Het bezoek is heel erg tegen gevallen. Het museum in het verleden bezocht en stond toen vol(en was veel groter) met religieuze kunst die nu allemaal in de opslag staat. Alleen wat houten beelden en moderne kunst gezien. Dat voor €11,00 pp vinden wij erg duur. Een grandioze tegenvaller

Zonder de grote musea te kort te willen doen, breek ik graag een lans voor de kleinere musea. Het zijn verborgen pareltjes. Dat zou ook eigenlijk zo moeten blijven. Anders kun je ook daar niet meer in alle rust genieten van het moois dat er te zien is. Desondanks wijs ik graag op de Dalí expositie in museum Krona in Uden. Graag wijs ik op de Dalí expositie in museum Krona in Uden. Die is namelijk adembenemend. In een mengeling van zijn bekende surrealisme -bijvoorbeeld in de drie wijzen uit het oosten- en een kleurrijke explosieve expressie schotelt Dalí zijn fascinerende kijk op zowel het oude als het nieuwe testament aan ons voor.

Salvador Dalí. Behoeft de man nog een introductie? Vooruit, een korte dan, want wie kent deze Spaanse grootmeester van het surrealisme nou niet? Feitelijk was Dalí als persoon zelf een kunstwerk. Zijn hele leven ademde kunst. Zijn excentrieke levensstijl stond en staat garant voor aandacht. Maar buiten het extreme was de man toch echt een vakman. Alles wat hij aanraakte veranderde in kunst met een grote K. Al snel na zijn studie bekeert Dalí zich tot het surrealisme. Werkelijkheid en droomwereld vloeien in elkaar over. In zijn schilderijen, aquarellen, grafische werk en beeldhouwwerken treedt een wereld naar voren die niet kan bestaan en daardoor enorm fascineert.

Als jongeman verlaat hij de katholieke kerk. Toch blijft Dalí een kind van het oerkatholieke Spanje. In 1948 treedt hij weer tot de katholieke kerk toe. Zijn kijk op de wereld van de Bijbel is nu dus te bewonderen museum Krona. In de jaren 1963-1965 illustreerde Dalí de Bijbel. Hij doet dat in een explosie van kleuren en droombeelden die wonderwel passen bij de verhalen uit het boek der boeken. Krona toont 105 gesigneerde bladen waar de kleurstalen nog in de rand zichtbaar zijn. Voor de druk van de Bijbel werden die kleurstalen natuurlijk weggesneden.

Dat signeren is overigens wel een bijzonder thema bij Dalí. In zijn latere jaren signeerde hij blanco bladen die dan later door zijn medewerkers gedrukt werden. Dat zorgde voor een discussie over de originaliteit van Dalí’s werk. Is het nou wel of niet echt? Los van die discussie blijft zijn werk een onderdompeling in een kleurrijke droomwereld waar je eigenlijk in zou willen blijven. Of de handtekening nu vóor of na het drukken werd gezet, het blíjft Dalí! En dus is een gang naar museum Krona in Uden zeer aan te bevelen.

Dalí inspireert nog steeds hedendaagse kunstenaars. Zo toont het museum een animatie van Wim Trompert voor een door Dalí geïnspireerde videogame. Je kunt trouwens zelf een spelletje spelen mits de zes computers niet door andere bezoekers bezet zijn.

Dalí en de Bijbel is nog tot 23 oktober te zien in museum Krona, Uden.

Constant (Nieuwenhuijs) kennen we als een van de schilders van de Cobra groep. Constant, maar ook Karel Appel, Eugène Brands, Corneille en Theo Wolvencamp staan voor experimentele kunst in het kwadraat. Schrijvers als Lucebert en Gerrit Kouwenaar sluiten zich bij de in 1948 opgerichte groep aan. Ze willen een nieuwe maatschappij met moderne kunst. Constant wil vooral dat de kunst vrij en ongebonden is. Ze moet uit ondervinding (experience) ontstaan. Constants werk is naïef realistisch, een beetje dromerig soms. Naarmate hij ouder wordt abstraheert zijn werk steeds meer, wat blijft zijn de kleuren. Als 16 jarige schildert hij zijn eerste schilderij: de Emmaüsgangers. Ik wist niet dat hij zulk mooi religieus getint werk gemaakt heeft. Dat is nu in een kleine maar fijne tentoonstelling te zien in museum Krona. Constant is vooral bekend om zijn maatschappijkritische houding en betrokkenheid bij zociaal humanitaire thema’s. Bij dat laatste past de Bijbel dan weer wel natuurlijk. Het resultaat is een serie prachtige schilderijen en tekeningen of pastels met Bijbelse thema's zoals de piëta, de besnijdenis van Jezus maar ook een prachtig werk dat het interieur van de Willibrorduskerk in Amsterdam toont. Mijn eerste associatie bij sommige werken is de Spanjaard Luis Filçer die ook dat dromerige in zijn werk weet te leggen. Het kan bijna niet anders of Filçer heeft werk van Constant gezien.

Kleine musea herbergen soms grote verrassingen. Museum Krona in Uden bijvoorbeeld. Het eerste museum waar ik na de lockdown eindelijk naar binnen mocht toont tot 26 september Marc Chagall in dialoog met acht hedendaagse kunstenaars. Chagalls rijke oeuvre omvat religieus georiënteerde als wereldse kunst in litho’s, etsen, schilderijen en altijd is daar de verbinding met zijn Russische roots. Geboren in Vitebsk in Wit-Rusland trok hij naar Berlijn, Parijs, New York en weer Parijs in diaspora. In zijn werken verbond hij zijn eigen geschiedenis met het hier en nu en op die manier verbindt Krona nu eigentijdse kunstenaars met Chagalls zeggingskracht. Bijvoorbeeld Marc Mulders' visie op het laatste oordeel, of de prachtige abstract-figuratieve stalen kunstwerken van Menashe Kadisman met zijn visie op de geboorte, het lijden (piëta). Maar altijd is daar weer Chagalle en zijn onnavolgbare werk. Zoals de Joodse man met thora, het eerste schilderij in de collectie van het toen nieuwe museum in Tel Aviv dat Chagall aan dit jonge museum schonk. Of, heel bijzonder, het schilderij Ida in de boom, voor het eerst aan de wereld getoond en dat in Uden! Het schilderij komt uit de collectie van een New Yorkse familie. Bij de voorbereidingen voor deze expositie door conservator Wouter Prins, werd ontdekt dat het op dit schilderij om Chagalls dochter Ida gaat. Nee, het was zeker geen straf om even anderhalf uur door deze boeiende expositie te dwalen terwijl het buiten zo’n mooi weer was!

Ruim twintig jaar geleden maakte de Russische kunstenaar Raouf Mamedov zijn visie op het laatste avondmaal met mensen met het syndroom van Down als model. Daarnaast een serie foto’s geïnspireerd op verhalen uit het Nieuwe Testament. Mamedov is theaterregisseur en dat is in zijn foto’s goed te zien. Maar wat hij vooral doet is een bekend thema nieuwe invulling geven. Voor hem waren de modellen geen ‘mongooltjes’, nee ze waren acteurs en zo behandelde hij hen ook. Kunstenaars zonder schroom, met een vrij bewustzijn. In hun authenticiteit geven deze acteurs een geheel nieuwe dimensie aan het beeld dat wij hebben van het laatste avondmaal, de verkondiging of de geboorte van Jezus. Daarmee maakt Mamedov zichtbaar wat Jezus predikte, namelijk ‘laat alle mensen tot mij komen en zeker kinderen’, een andere wijsheid van Jezus was ‘zalig zijn de onwetenden, want zij zullen heden met mij in het paradijs zijn’. Ruim twintig jaar na dato heeft deze schitterende serie nog niets aan zeggingskracht ingeboet en is ze opnieuw te zien in Museum Krona in Uden.

Inderdaad een klein maar fijn museum voor een bezoekje van een uurtje of twee, gevestigd in een prachtige locatie. Je moet wel geïnteresseerd zijn in religieuze kunst. Een prachtige kruidentuin. Enthousiaste vrijwilligers staan klaar om je rond te leiden. Ik heb de expositie "De Groene Middeleeuwen" bezocht. Prachtige middeleeuwse handschriften en een goede uitleg. Jammer dat de bordjes met de teksten aan de kleine kant zijn.

Hans van Spelde